Phẫu thuật ung thư dạ dày: Phương pháp, rủi ro và tiên lượng

Phẫu thuật ung thư dạ dày là phương pháp điều trị quan trọng giúp loại bỏ khối u và cải thiện tiên lượng sống. Đây thường là lựa chọn hàng đầu cho bệnh nhân ở giai đoạn sớm hoặc tiến triển tại chỗ. Tuy nhiên, phẫu thuật cũng đi kèm với rủi ro và đòi hỏi chế độ chăm sóc đặc biệt để phục hồi tốt nhất. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ về các phương pháp phẫu thuật, rủi ro, tiên lượng sống và những lựa chọn điều trị khác khi không thể phẫu thuật.

Tổng quan về ung thư dạ dày

Ung thư dạ dày là gì?

Ung thư dạ dày là một bệnh lý ác tính phát sinh từ các tế bào trong niêm mạc dạ dày. Theo thời gian, các tế bào bất thường tăng sinh không kiểm soát, hình thành khối u và có thể lan rộng sang các mô, cơ quan khác trong cơ thể. Đây là một trong những loại ung thư phổ biến trên toàn thế giới và thường được phát hiện ở giai đoạn muộn do triệu chứng không rõ ràng trong giai đoạn đầu.

Mỗi năm, hàng trăm nghìn ca ung thư dạ dày mới được chẩn đoán, với tỷ lệ mắc bệnh cao nhất ở khu vực Đông Á, đặc biệt là Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc. Ở Việt Nam, ung thư dạ dày nằm trong nhóm 5 loại ung thư phổ biến nhất, với nguyên nhân chính đến từ chế độ ăn uống, nhiễm khuẩn và yếu tố di truyền.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Mặc dù chưa có nguyên nhân chính xác gây ung thư dạ dày, nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng bệnh có liên quan đến một số yếu tố nguy cơ, bao gồm:

• Nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori (H. pylori): Vi khuẩn này gây viêm loét dạ dày mãn tính, làm tổn thương niêm mạc dạ dày và dẫn đến ung thư nếu không được điều trị kịp thời.
• Chế độ ăn uống không lành mạnh: Việc tiêu thụ nhiều thực phẩm chế biến sẵn, thực phẩm nướng, hun khói hoặc chứa nhiều nitrit và nitrat có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Yếu tố di truyền: Những người có tiền sử gia đình mắc ung thư dạ dày có nguy cơ cao hơn người bình thường.
• Hút thuốc lá và rượu bia: Thuốc lá chứa hàng trăm hóa chất độc hại có thể gây đột biến tế bào, trong khi rượu làm tăng nguy cơ tổn thương niêm mạc dạ dày.
• Viêm dạ dày mãn tính và các bệnh lý tiền ung thư: Những người bị viêm dạ dày mãn tính, polyp dạ dày hoặc thiếu máu ác tính có nguy cơ cao hơn trong việc phát triển thành ung thư.

Các giai đoạn phát triển của ung thư dạ dày

Ung thư dạ dày được chia thành 4 giai đoạn chính, dựa trên mức độ xâm lấn của tế bào ung thư:

• Giai đoạn 0: Ung thư chỉ giới hạn ở lớp niêm mạc dạ dày, chưa xâm lấn sâu.
• Giai đoạn I: Khối u bắt đầu lan vào lớp dưới niêm mạc và có thể ảnh hưởng đến một số hạch bạch huyết gần đó.
• Giai đoạn II và III: Ung thư đã xâm nhập vào các lớp sâu hơn của dạ dày và lan đến nhiều hạch bạch huyết.
• Giai đoạn IV: Ung thư đã di căn đến các cơ quan xa như gan, phổi, xương hoặc não.

Đọc thêm

Ung thư dạ dày di căn: Triệu chứng, điều trị và tiên lượng

Khi nào cần phẫu thuật ung thư dạ dày?

Phẫu thuật là phương pháp điều trị quan trọng đối với ung thư dạ dày, giúp loại bỏ khối u và kéo dài sự sống cho bệnh nhân. Tuy nhiên, không phải trường hợp nào cũng có thể phẫu thuật. Bác sĩ thường xem xét các tiêu chí sau trước khi quyết định thực hiện phẫu thuật ung thư dạ dày:

• Giai đoạn bệnh: Phẫu thuật ung thư dạ dày thường chỉ áp dụng cho bệnh nhân ung thư dạ dày giai đoạn sớm hoặc giai đoạn tiến triển tại chỗ nhưng chưa di căn xa. Nếu ung thư đã lan rộng, việc phẫu thuật có thể không mang lại lợi ích.
• Tình trạng sức khỏe tổng thể: Bệnh nhân cần có thể trạng tốt để chịu đựng quá trình phẫu thuật ung thư dạ dày và hồi phục sau mổ. Những người có bệnh lý nền nặng như suy tim, suy thận thường không phù hợp để phẫu thuật.
• Mục tiêu điều trị: Nếu phẫu thuật có thể giúp loại bỏ hoàn toàn ung thư, bác sĩ sẽ cân nhắc thực hiện. Trong một số trường hợp, phẫu thuật ung thư dạ dày chỉ nhằm giảm triệu chứng và cải thiện chất lượng sống.

Các phương pháp phẫu thuật ung thư dạ dày

• Cắt một phần dạ dày (Gastrectomy bán phần): Phương pháp này được thực hiện khi ung thư chỉ giới hạn ở một phần của dạ dày. Bác sĩ sẽ loại bỏ phần bị ảnh hưởng và giữ lại phần còn lại để tiếp tục thực hiện chức năng tiêu hóa.
• Cắt toàn bộ dạ dày (Total Gastrectomy): Trong trường hợp ung thư lan rộng, bác sĩ sẽ cắt bỏ toàn bộ dạ dày và nối thực quản với ruột non để đảm bảo quá trình tiêu hóa vẫn diễn ra.
• Phẫu thuật nội soi: Áp dụng cho bệnh nhân có khối u nhỏ và chưa xâm lấn sâu. Đây là phương pháp ít xâm lấn, giúp giảm thời gian hồi phục và hạn chế biến chứng sau mổ.

Rủi ro và biến chứng sau phẫu thuật

Mặc dù phẫu thuật là phương pháp điều trị hiệu quả đối với ung thư dạ dày, nhưng đây cũng là một can thiệp lớn có thể gây ra nhiều rủi ro và biến chứng. Việc hiểu rõ những nguy cơ tiềm ẩn giúp bệnh nhân có sự chuẩn bị tốt hơn về mặt tâm lý và thể chất trước khi bước vào ca mổ.

1. Nhiễm trùng vết mổ

Nhiễm trùng là một trong những biến chứng phổ biến sau phẫu thuật, đặc biệt khi hệ miễn dịch của bệnh nhân suy giảm do điều trị ung thư. Vết mổ có thể bị nhiễm trùng do vi khuẩn xâm nhập, gây sưng đỏ, chảy dịch hoặc sốt cao. Nếu không được kiểm soát kịp thời, nhiễm trùng có thể lan rộng, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe bệnh nhân.

Cách phòng ngừa:

• Tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn vệ sinh vết mổ từ bác sĩ.
• Sử dụng thuốc kháng sinh theo chỉ định để hạn chế nguy cơ nhiễm trùng.
• Theo dõi các dấu hiệu bất thường như sốt kéo dài, vết mổ chảy dịch có màu lạ.

2. Xuất huyết sau phẫu thuật

Xuất huyết có thể xảy ra ngay sau mổ hoặc vài ngày sau phẫu thuật ung thư dạ dày. Nguyên nhân có thể là do tổn thương mạch máu trong quá trình cắt dạ dày hoặc do rối loạn đông máu. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, bệnh nhân có thể cần truyền máu hoặc can thiệp phẫu thuật lần hai để kiểm soát tình trạng chảy máu.

Cách phòng ngừa:

• Trước khi phẫu thuật, bác sĩ thường yêu cầu xét nghiệm đông máu để đánh giá nguy cơ xuất huyết.
• Sau phẫu thuật, bệnh nhân nên tránh vận động mạnh hoặc gắng sức để hạn chế áp lực lên vùng vết mổ.

3. Suy dinh dưỡng và sụt cân nghiêm trọng

Sau khi cắt một phần hoặc toàn bộ dạ dày, cơ thể gặp khó khăn trong việc hấp thụ dinh dưỡng, dẫn đến tình trạng sụt cân nhanh chóng, thiếu hụt vitamin và khoáng chất. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể mà còn làm suy giảm hệ miễn dịch, khiến bệnh nhân dễ mắc các bệnh nhiễm trùng.

Cách phòng ngừa:

• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, bổ sung thực phẩm giàu protein, vitamin và khoáng chất.
• Uống bổ sung men tiêu hóa hoặc vitamin theo hướng dẫn của bác sĩ dinh dưỡng.
• Chia nhỏ bữa ăn thành nhiều lần trong ngày để giảm tải áp lực tiêu hóa.

4. Hội chứng Dumping

Hội chứng Dumping xảy ra khi thức ăn di chuyển quá nhanh từ thực quản xuống ruột non, gây ra các triệu chứng như buồn nôn, chóng mặt, đau bụng, tiêu chảy, tim đập nhanh. Bệnh nhân thường cảm thấy khó chịu ngay sau khi ăn, đặc biệt là khi tiêu thụ thực phẩm có nhiều đường hoặc chất béo.

Cách phòng ngừa:

• Ăn chậm, nhai kỹ và tránh thực phẩm chứa nhiều đường đơn.
• Không uống quá nhiều nước trong bữa ăn để hạn chế tình trạng tiêu hóa nhanh.
• Tăng cường thực phẩm giàu chất xơ để làm chậm quá trình tiêu hóa.

Chế độ chăm sóc sau phẫu thuật ung thư dạ dày

Quá trình hồi phục sau phẫu thuật ung thư dạ dày không chỉ phụ thuộc vào kỹ thuật mổ mà còn liên quan mật thiết đến cách chăm sóc hậu phẫu. Một chế độ chăm sóc tốt giúp bệnh nhân nhanh chóng phục hồi sức khỏe, giảm nguy cơ biến chứng và cải thiện chất lượng sống.

1. Chế độ dinh dưỡng phù hợp

Sau phẫu thuật ung thư dạ dày, chức năng tiêu hóa bị ảnh hưởng đáng kể, khiến bệnh nhân gặp khó khăn trong việc ăn uống. Một chế độ ăn uống hợp lý sẽ giúp cơ thể hấp thụ đủ dinh dưỡng mà không gây quá tải cho hệ tiêu hóa.

Nguyên tắc dinh dưỡng:

• Chia nhỏ bữa ăn thành 5-6 lần/ngày thay vì 3 bữa chính.
• Bắt đầu với thực phẩm lỏng như súp, cháo loãng, sau đó dần chuyển sang thức ăn mềm.
• Tránh thực phẩm cay nóng, đồ uống có ga hoặc rượu bia.
• Bổ sung đạm từ thịt nạc, cá, trứng và sữa để hỗ trợ phục hồi.

2. Chế độ vận động hợp lý

Nhiều bệnh nhân lo ngại rằng sau phẫu thuật ung thư dạ dày cần phải nằm nghỉ hoàn toàn, tuy nhiên điều này không đúng. Việc vận động nhẹ nhàng có thể giúp cải thiện tuần hoàn máu, tăng cường hệ miễn dịch và giảm nguy cơ huyết khối.

Lời khuyên:

• Đi bộ nhẹ nhàng sau phẫu thuật để tránh tình trạng tắc nghẽn tĩnh mạch.
• Tránh nâng vật nặng hoặc hoạt động thể lực quá mức trong ít nhất 6 tuần đầu.
• Tập các bài hít thở sâu để giúp phổi hoạt động tốt hơn sau gây mê.

3. Theo dõi tái phát ung thư

Sau phẫu thuật, nguy cơ tái phát vẫn có thể xảy ra, đặc biệt nếu bệnh được phát hiện ở giai đoạn muộn. Vì vậy, việc tái khám định kỳ là rất quan trọng để kiểm soát tình trạng sức khỏe.

Lịch tái khám:

• 3-6 tháng/lần trong 2 năm đầu sau phẫu thuật.
• 1 năm/lần từ năm thứ 3 trở đi nếu không có dấu hiệu bất thường.
• Xét nghiệm máu, nội soi dạ dày và chụp CT để phát hiện sớm các dấu hiệu tái phát.

Tiên lượng sống sau phẫu thuật ung thư dạ dày

Sau khi trải qua phẫu thuật ung thư dạ dày, nhiều bệnh nhân lo lắng về tiên lượng sống và khả năng hồi phục. Tuy nhiên, với những tiến bộ trong y học hiện đại, cơ hội sống sót và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân sau phẫu thuật đã được cải thiện đáng kể. Điều quan trọng là giữ vững tinh thần lạc quan, tuân thủ phác đồ điều trị và duy trì lối sống lành mạnh để có thể tận hưởng cuộc sống trọn vẹn hơn.

1. Tiên lượng sống phụ thuộc vào giai đoạn bệnh

Tiên lượng sống sau phẫu thuật ung thư dạ dày khác nhau tùy thuộc vào giai đoạn bệnh khi được phát hiện.

• Giai đoạn sớm (0 – I): 70-90% bệnh nhân sống trên 5 năm, nhiều người có thể sống khỏe mạnh trong thời gian dài.
• Giai đoạn II: Tỷ lệ sống sau 5 năm dao động từ 50-70%, cơ hội chữa khỏi cao nếu bệnh nhân được điều trị tích cực.
• Giai đoạn III: Tỷ lệ sống từ 30-50%, tuy nhiên nhờ vào hóa trị bổ trợ sau phẫu thuật, nhiều bệnh nhân vẫn có thể kéo dài tuổi thọ đáng kể.
• Giai đoạn IV: Khi ung thư đã di căn xa, tỷ lệ sống trên 5 năm chỉ dưới 10%. Dù vậy, nhờ các phương pháp điều trị tiên tiến, nhiều bệnh nhân vẫn có thể kiểm soát bệnh và kéo dài sự sống trong nhiều năm.

Điều này cho thấy, nếu ung thư được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, cơ hội hồi phục rất khả quan. Ngay cả những bệnh nhân ở giai đoạn muộn vẫn có nhiều lựa chọn điều trị để cải thiện chất lượng sống và kéo dài thời gian sống.

2. Các yếu tố ảnh hưởng đến tiên lượng sống

Ngoài giai đoạn bệnh, tiên lượng sống sau phẫu thuật ung thư dạ dày còn phụ thuộc vào các yếu tố như:

• Phẫu thuật có triệt để không: Nếu toàn bộ khối u được loại bỏ thành công, nguy cơ tái phát giảm đáng kể.
• Tình trạng sức khỏe tổng thể: Bệnh nhân có thể trạng tốt, không mắc bệnh lý nền nghiêm trọng thường có thời gian sống lâu hơn.
• Chăm sóc sau mổ: Chế độ dinh dưỡng hợp lý, vận động khoa học và theo dõi sức khỏe định kỳ đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì chất lượng sống.
• Đáp ứng với các phương pháp điều trị bổ trợ: Những bệnh nhân được kết hợp hóa trị, xạ trị hoặc liệu pháp miễn dịch đúng thời điểm thường có tiên lượng sống tốt hơn.

Những lựa chọn khác ngoài phẫu thuật ung thư dạ dày

Phẫu thuật là phương pháp điều trị chính đối với ung thư dạ dày, nhưng không phải ai cũng đủ điều kiện để phẫu thuật ung thư dạ dày hoặc có mong muốn thực hiện phẫu thuật. Trong nhiều trường hợp, bác sĩ có thể đề xuất các phương pháp điều trị khác nhằm kiểm soát bệnh, giảm triệu chứng và kéo dài sự sống.

1. Hóa trị (Chemotherapy)

Hóa trị là phương pháp sử dụng thuốc để tiêu diệt tế bào ung thư hoặc ngăn chặn sự phát triển của chúng. Phương pháp này có thể được sử dụng:

• Trước phẫu thuật để thu nhỏ kích thước khối u, giúp việc cắt bỏ dễ dàng hơn.
• Sau phẫu thuật để tiêu diệt các tế bào ung thư còn sót lại, giảm nguy cơ tái phát.
• Thay thế phẫu thuật ung thư dạ dày đối với những bệnh nhân không đủ điều kiện để phẫu thuật hoặc ung thư đã di căn rộng.

2. Xạ trị (Radiotherapy)

Xạ trị sử dụng tia X năng lượng cao để tiêu diệt hoặc làm chậm sự phát triển của tế bào ung thư. Mặc dù xạ trị không phải là phương pháp điều trị chính cho ung thư dạ dày, nhưng trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định:

• Xạ trị hỗ trợ sau phẫu thuật để giảm nguy cơ tái phát.
• Xạ trị giảm nhẹ giúp giảm đau và kiểm soát triệu chứng khi ung thư đã di căn.

Xạ trị thường được kết hợp với hóa trị để đạt hiệu quả tối ưu, giúp thu nhỏ khối u và làm chậm tiến trình bệnh.

3. Liệu pháp miễn dịch (Immunotherapy)

Đây là phương pháp điều trị hiện đại, sử dụng các loại thuốc giúp hệ miễn dịch nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư. Liệu pháp miễn dịch đặc biệt hữu ích đối với bệnh nhân ung thư dạ dày có khối u dương tính với các dấu ấn sinh học như PD-L1 hoặc HER2.

So với hóa trị, liệu pháp miễn dịch có ít tác dụng phụ hơn và có thể giúp kiểm soát bệnh trong thời gian dài. Tuy nhiên, phương pháp này hiện vẫn còn khá đắt đỏ và chỉ phù hợp với một số nhóm bệnh nhân nhất định.

4. Chăm sóc giảm nhẹ (Palliative care)

Đối với những bệnh nhân ung thư dạ dày giai đoạn muộn, mục tiêu điều trị không chỉ là kéo dài sự sống mà còn giúp kiểm soát triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Chăm sóc giảm nhẹ có thể bao gồm:

• Kiểm soát cơn đau bằng thuốc giảm đau hoặc phương pháp hỗ trợ.
• Dinh dưỡng hợp lý để duy trì cân nặng và sức khỏe.
• Hỗ trợ tinh thần giúp bệnh nhân có cuộc sống thoải mái hơn.

Kết luận

Mặc dù ung thư dạ dày là một căn bệnh nghiêm trọng, nhưng ngày nay có nhiều phương pháp điều trị tiên tiến giúp bệnh nhân kéo dài sự sống và nâng cao chất lượng cuộc sống. Dù là phẫu thuật ung thư dạ dày hay các phương pháp điều trị khác, điều quan trọng nhất là giữ vững tinh thần, tin tưởng vào y học và tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn của bác sĩ.