Các loại ung thư: Phân loại theo mô học và mức độ nguy hiểm

Ung thư là gì?

Ung thư là một nhóm bệnh xảy ra khi các tế bào trong cơ thể phát triển bất thường, không theo cơ chế kiểm soát tự nhiên. Thay vì phân chia theo chu kỳ và chết đi khi đến thời điểm thích hợp, các tế bào ung thư tiếp tục nhân lên không giới hạn, tạo thành khối u hoặc lan rộng trong cơ thể.

Trong cơ thể con người, tế bào mới được sinh ra để thay thế những tế bào cũ bị tổn thương hoặc chết đi. Tuy nhiên, khi có đột biến xảy ra trong ADN, một số tế bào mất khả năng kiểm soát tốc độ phân chia, tích tụ dần và hình thành khối u.

Không phải tất cả các khối u đều là ung thư. Có hai dạng khối u chính:

• Khối u lành tính: Không lan sang các bộ phận khác, thường phát triển chậm và ít gây nguy hiểm.
• Khối u ác tính (ung thư): Xâm lấn các mô xung quanh, có thể di chuyển qua máu hoặc hệ bạch huyết để di căn đến các cơ quan khác, khiến bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.

Ung thư có thể xuất hiện ở bất kỳ bộ phận nào trong cơ thể, từ các cơ quan quan trọng như phổi, gan, dạ dày, đến hệ máu và hệ bạch huyết. Mỗi loại ung thư có đặc điểm riêng về cách phát triển, tốc độ lan rộng và phản ứng với điều trị. Nhận biết và phát hiện sớm ung thư là yếu tố quan trọng giúp tăng hiệu quả điều trị và kéo dài tuổi thọ.

Các loại ung thư theo mô học và nguồn gốc tế bào

Không phải tất cả các bệnh ung thư đều giống nhau. Chúng có thể xuất phát từ nhiều loại mô khác nhau trong cơ thể, ảnh hưởng đến các cơ quan và chức năng khác nhau trong cơ thể. Dưới đây là cách phân loại ung thư theo nguồn gốc tế bào, giúp bạn hiểu rõ hơn về từng loại và mức độ nguy hiểm của chúng.

Ung thư biểu mô (Carcinoma) – loại phổ biến nhất

Ung thư biểu mô là loại ung thư phổ biến nhất, chiếm 80-90% tổng số ca ung thư. Chúng xuất phát từ tế bào biểu mô, tức là lớp tế bào bao phủ bề mặt các cơ quan, tuyến và niêm mạc trong cơ thể. Vì biểu mô có mặt ở nhiều bộ phận, ung thư biểu mô có thể xảy ra ở nhiều cơ quan khác nhau.

• Ung thư biểu mô tuyến (Adenocarcinoma): Xuất hiện ở các tuyến của cơ thể như tuyến vú, tuyến tiền liệt, phổi, đại trực tràng. Đây là nhóm ung thư rất phổ biến và thường gặp.
• Ung thư biểu mô vảy (Squamous cell carcinoma): Phát triển từ các tế bào biểu mô vảy, xuất hiện ở da, phổi, thực quản, cổ tử cung.
• Ung thư biểu mô tế bào nhỏ (Small cell carcinoma): Thường gặp ở phổi, phát triển nhanh và có tiên lượng xấu nếu không phát hiện sớm.

Ung thư mô liên kết (Sarcoma) – hiếm nhưng nguy hiểm

Khác với các loại ung thư biểu mô, ung thư mô liên kết (sarcoma) ít gặp hơn nhưng thường tiến triển nhanh và khó kiểm soát. Loại ung thư này bắt nguồn từ các mô liên kết như xương, sụn, cơ, mỡ và mạch máu, những thành phần đóng vai trò nâng đỡ và bảo vệ cơ thể. Vì các mô này có mặt ở nhiều cơ quan khác nhau, sarcoma có thể xuất hiện ở nhiều vị trí trong cơ thể, gây ảnh hưởng đến chức năng vận động và các cơ quan lân cận.

• Ung thư xương (Osteosarcoma, Chondrosarcoma): Thường gặp ở trẻ em và thanh thiếu niên. Dấu hiệu nhận biết thường là đau xương dai dẳng, sưng tấy.
• Ung thư mô mỡ (Liposarcoma): Hiếm gặp, phát triển trong mô mỡ dưới da hoặc sâu bên trong cơ thể.
• Ung thư cơ (Rhabdomyosarcoma, Leiomyosarcoma): Ảnh hưởng đến cơ bắp, ruột, tử cung, thường phát hiện muộn.

Ung thư máu và hệ bạch huyết – không có khối u rắn nhưng rất nguy hiểm

Không giống như các loại ung thư khác hình thành khối u rắn, ung thư máu ảnh hưởng trực tiếp đến máu, tủy xương và hệ miễn dịch. Những loại ung thư này không tạo thành khối u cụ thể, nhưng lại gây rối loạn chức năng cơ thể nghiêm trọng.

• Bệnh bạch cầu (Leukemia): Ung thư của tế bào bạch cầu, làm suy yếu hệ miễn dịch, dẫn đến nhiễm trùng tái phát, sốt kéo dài, bầm tím không rõ nguyên nhân.
• U lympho (Lymphoma): Ảnh hưởng đến hạch bạch huyết, thường xuất hiện ở cổ, nách, bẹn, gây sưng hạch không đau.
• Đa u tủy (Multiple Myeloma): Gây suy yếu xương, làm tăng nguy cơ gãy xương, đau lưng dai dẳng.

Ung thư não và hệ thần kinh trung ương

Hệ thần kinh trung ương, bao gồm não và tủy sống, là cơ quan kiểm soát mọi hoạt động của cơ thể. Khi các tế bào trong não hoặc tủy sống phát triển bất thường, chúng có thể hình thành khối u và gây ra tổn thương nghiêm trọng đến chức năng thần kinh.

Không giống như nhiều loại ung thư khác, ung thư não thường không di căn sang các cơ quan khác, nhưng do vị trí đặc biệt của khối u, ngay cả những khối u lành tính cũng có thể gây chèn ép não bộ, ảnh hưởng đến trí nhớ, thị giác và khả năng vận động.

Loại ung thư này có thể xuất phát từ tế bào thần kinh hoặc mô bao quanh não và tủy sống. Dưới đây là những loại ung thư xuất hiện ở não và hệ thần kinh trung ương thường gặp:

• U thần kinh đệm (Glioblastoma): Loại ung thư não ác tính thường gặp nhất, tiến triển nhanh.
• U màng não (Meningioma): Hầu hết lành tính nhưng có thể gây áp lực lên não, ảnh hưởng đến chức năng thần kinh.

Ung thư có liên quan đến hormone và hệ nội tiết

Cơ thể con người hoạt động bình thường nhờ vào sự điều hòa của hệ nội tiết. Hệ nội tiết gồm các tuyến như tuyến giáp, tuyến thượng thận, tuyến tụy và tuyến sinh dục sản xuất hormone giúp duy trì sự cân bằng trong cơ thể. Tuy nhiên, khi có sự rối loạn trong hoạt động của các tuyến nội tiết, một số tế bào có thể phát triển bất thường và trở thành các loại ung thư có liên quan đến hormone.

Những loại ung thư liên quan đến hormone thường chịu ảnh hưởng từ nồng độ nội tiết tố trong cơ thể, khiến chúng có thể phát triển nhanh hơn nếu có sự mất cân bằng hormone. Ví dụ, ung thư vú và ung thư tuyến tiền liệt có thể phát triển mạnh hơn khi lượng hormone estrogen hoặc testosterone tăng cao.

Các loại phổ biến:

• Ung thư vú: Liên quan đến hormone estrogen, progesterone, có thể phát triển nhanh nếu không điều trị sớm.
• Ung thư tuyến tiền liệt: Phụ thuộc vào hormone testosterone, thường gặp ở nam giới lớn tuổi.
• Ung thư tuyến giáp: Gây ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất của cơ thể.

Tại sao ung thư có thể nguy hiểm?

Không phải tất cả các loại ung thư đều giống nhau. Một số ung thư có thể chữa khỏi nếu phát hiện sớm, trong khi những loại khác rất khó kiểm soát. Dưới đây là những lý do tại sao ung thư có thể trở nên nguy hiểm.

Khả năng di căn – khi ung thư lan rộng trong cơ thể

• Tế bào ung thư có thể rời khỏi khối u ban đầu, di chuyển đến xương, gan, phổi, não, làm bệnh trở nên phức tạp hơn.
• Ung thư phổi có thể di căn đến xương, não; ung thư vú có thể lan sang gan, phổi.

Phát hiện muộn – khi bệnh không có triệu chứng rõ ràng

• Nhiều loại ung thư không gây đau hoặc triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu, khiến người bệnh không biết mình bị bệnh.
• Ung thư gan thường chỉ được phát hiện khi đã ở giai đoạn muộn.
• Ung thư đại trực tràng có thể phát triển trong nhiều năm trước khi gây triệu chứng.

Một số loại ung thư phát triển nhanh, khó kiểm soát

• Ung thư tuyến tụy: Tỷ lệ sống sau 5 năm rất thấp do phát triển nhanh, khó phát hiện.
• Ung thư bạch cầu cấp tính (Acute Leukemia): Làm hệ miễn dịch suy yếu nhanh chóng.

Chi phí điều trị cao, ảnh hưởng đến chất lượng sống

• Chi phí điều trị ung thư có thể lên đến hàng trăm triệu hoặc hàng tỷ đồng, gây áp lực tài chính lớn cho gia đình bệnh nhân.
• Tác dụng phụ của điều trị ung thư như mệt mỏi, suy giảm miễn dịch, rụng tóc, đau đớn có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.

Kết luận

Ung thư có nhiều loại, mỗi loại có mức độ nguy hiểm khác nhau. Việc hiểu rõ các loại ung thư giúp mọi người chủ động phòng ngừa, tầm soát sớm và nâng cao cơ hội điều trị thành công. Hãy chăm sóc sức khỏe từ sớm, kiểm tra định kỳ và duy trì lối sống lành mạnh để bảo vệ bản thân và gia đình.