Nguyên nhân gây ung thư tuyến giáp: Những yếu tố nguy cơ tiềm ẩn

Tổng quan về ung thư tuyến giáp

Ung thư tuyến giáp là một trong những loại ung thư nội tiết phổ biến nhất. Căn bệnh này hình thành khi các tế bào trong tuyến giáp – một cơ quan nhỏ nằm ở cổ, có nhiệm vụ sản xuất hormone điều hòa quá trình trao đổi chất – phát triển không kiểm soát, tạo thành khối u ác tính.

Mặc dù ung thư tuyến giáp có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, nhưng tỷ lệ mắc bệnh thường cao hơn ở phụ nữ và những người từ 30 đến 50 tuổi. Hầu hết các trường hợp đều có tiên lượng tốt nếu được phát hiện và điều trị sớm. Tuy nhiên, việc hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh là điều quan trọng để có thể phòng ngừa và giảm nguy cơ mắc phải.

Những nguyên nhân và yếu tố nguy cơ dẫn đến ung thư tuyến giáp

Ung thư tuyến giáp có thể xuất phát từ nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm di truyền, môi trường sống và các bệnh lý liên quan. Dưới đây là những nguyên nhân chính được nghiên cứu và xác nhận có liên quan đến sự hình thành bệnh.

1. Yếu tố di truyền và đột biến gen

Không phải ai mắc ung thư tuyến giáp cũng do di truyền, nhưng nếu trong gia đình có người bị bệnh, nguy cơ mắc bệnh của bạn sẽ cao hơn so với người bình thường. Một số hội chứng di truyền nhất định có thể làm tăng khả năng phát triển ung thư tuyến giáp, đặc biệt là:

• Hội chứng đa bướu nội tiết loại 2 (MEN2): Một rối loạn di truyền hiếm gặp có thể gây ung thư tuyến giáp thể tủy.
  
• Đột biến gen RET: Được xác định có liên quan đến một số trường hợp ung thư tuyến giáp di truyền.
  

Những người có tiền sử gia đình mắc bệnh nên chủ động tầm soát ung thư tuyến giáp sớm để có biện pháp phòng ngừa kịp thời.

2. Tiếp xúc với phóng xạ

Phóng xạ là một trong những yếu tố nguy cơ đã được chứng minh có thể gây ra ung thư tuyến giáp. Những trường hợp có nguy cơ cao gồm:

• Người từng điều trị xạ trị vùng cổ hoặc đầu khi còn nhỏ.
  
• Những người sinh sống gần khu vực có mức phóng xạ cao, như gần nhà máy điện hạt nhân hoặc khu vực từng xảy ra thảm họa phóng xạ (ví dụ: Chernobyl, Fukushima).
  
• Những người tiếp xúc với tia X quá mức trong các xét nghiệm y khoa mà không có biện pháp bảo vệ thích hợp.
  

Vì vậy, cần hạn chế tiếp xúc với phóng xạ không cần thiết và tuân thủ hướng dẫn an toàn khi thực hiện các xét nghiệm y tế liên quan đến tia X hoặc CT scan.

3. Bệnh lý tuyến giáp mãn tính

Một số bệnh lý kéo dài tại tuyến giáp có thể làm tăng nguy cơ ung thư, chẳng hạn như:

• Viêm tuyến giáp Hashimoto: Một bệnh tự miễn gây viêm mãn tính, làm suy giảm chức năng tuyến giáp, có thể liên quan đến ung thư tuyến giáp thể nang hoặc thể nhú.
  
• Bướu giáp lâu năm hoặc bướu giáp đa nhân: Một số loại bướu giáp có khả năng tiến triển thành ung thư nếu không được theo dõi và kiểm soát kịp thời.
  

Những người mắc các bệnh lý tuyến giáp nên kiểm tra định kỳ để phát hiện các dấu hiệu bất thường.

4. Mất cân bằng i-ốt trong chế độ ăn uống

I-ốt là khoáng chất quan trọng giúp tuyến giáp sản xuất hormone thyroxine và triiodothyronine. Khi cơ thể không được cung cấp đủ i-ốt, tuyến giáp có thể bị phì đại, gây bướu cổ và tăng nguy cơ ung thư tuyến giáp.

Tuy nhiên, việc tiêu thụ quá nhiều i-ốt cũng không tốt. Một số nghiên cứu cho thấy rằng, lượng i-ốt dư thừa có thể kích thích tuyến giáp hoạt động quá mức, làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Để giữ tuyến giáp khỏe mạnh, nên:

• Bổ sung i-ốt từ nguồn thực phẩm tự nhiên như cá biển, rong biển, trứng, sữa.
  
• Hạn chế sử dụng quá nhiều muối i-ốt hoặc các chế phẩm bổ sung i-ốt mà không có chỉ định của bác sĩ.
  

Đọc thêm:

Ung thư tuyến giáp là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Các loại ung thư tuyến giáp: Đặc điểm 5 loại và phương pháp điều trị

5. Giới tính và tuổi tác

Phụ nữ có nguy cơ mắc ung thư tuyến giáp cao hơn nam giới khoảng 3 lần, có thể do sự thay đổi nội tiết tố trong cơ thể, đặc biệt là trong các giai đoạn như mang thai, mãn kinh hoặc khi sử dụng hormone thay thế.

Ngoài ra, ung thư tuyến giáp thường xuất hiện nhiều hơn ở người trưởng thành từ 30-50 tuổi, nhưng bệnh vẫn có thể ảnh hưởng đến những người lớn tuổi hoặc trẻ em, đặc biệt khi có thêm các yếu tố nguy cơ khác.

6. Ô nhiễm môi trường và lối sống không lành mạnh

Các chất ô nhiễm trong môi trường đều có thể làm suy yếu tuyến giáp, ảnh hưởng đến quá trình tổng hợp hormone và gia tăng nguy cơ ung thư, đặc biệt là:

• Kim loại nặng (chì, thủy ngân).
  
• Hóa chất công nghiệp.
  
• Chất độc trong thực phẩm (thuốc trừ sâu, chất bảo quản hóa học).
  

Bên cạnh đó, những thói quen như hút thuốc lá, sử dụng rượu bia thường xuyên, chế độ ăn uống kém khoa học, ít vận động và căng thẳng kéo dài cũng có thể làm hệ miễn dịch suy giảm, tạo điều kiện cho tế bào ung thư phát triển.

Làm thế nào để giảm nguy cơ ung thư tuyến giáp?

Dù không thể loại bỏ hoàn toàn nguy cơ mắc ung thư tuyến giáp, nhưng có nhiều biện pháp giúp giảm thiểu rủi ro. Chế độ ăn uống khoa học, hạn chế tiếp xúc với phóng xạ, kiểm tra sức khỏe định kỳ và duy trì lối sống lành mạnh là những cách quan trọng để bảo vệ tuyến giáp.

1. Cung cấp đủ i-ốt trong chế độ ăn

I-ốt đóng vai trò quan trọng trong hoạt động của tuyến giáp. Thiếu hoặc thừa i-ốt đều có thể gây rối loạn tuyến giáp và làm tăng nguy cơ ung thư. Để duy trì lượng i-ốt hợp lý, bạn nên ăn các thực phẩm như cá biển, rong biển, trứng, sữa và muối i-ốt với lượng vừa phải.

Đọc thêm: Ung thư tuyến giáp kiêng ăn gì? Những thực phẩm cần tránh để hỗ trợ điều trị

2. Hạn chế tiếp xúc với phóng xạ

Phóng xạ, đặc biệt khi tiếp xúc ở vùng cổ, làm tăng nguy cơ ung thư tuyến giáp. Nếu cần chụp X-quang hoặc CT, hãy sử dụng áo chì bảo vệ. Những người từng tiếp xúc với phóng xạ nên kiểm tra tuyến giáp thường xuyên để phát hiện sớm bất thường.

3. Kiểm tra sức khỏe tuyến giáp định kỳ

Tầm soát tuyến giáp giúp phát hiện sớm những thay đổi bất thường. Nếu có nguy cơ cao, bạn nên thực hiện siêu âm tuyến giáp và xét nghiệm máu định kỳ để đánh giá chức năng tuyến giáp.

4. Tránh hóa chất độc hại

Một số hóa chất trong môi trường có thể ảnh hưởng đến tuyến giáp, như kim loại nặng, thuốc trừ sâu, và hóa chất công nghiệp. Hãy chọn thực phẩm sạch, sử dụng sản phẩm hữu cơ và đeo khẩu trang khi ra ngoài để hạn chế tiếp xúc với ô nhiễm.

5. Duy trì lối sống lành mạnh

Lối sống lành mạnh giúp bảo vệ tuyến giáp và giảm nguy cơ ung thư. Hãy tập thể dục thường xuyên, duy trì cân nặng hợp lý, ngủ đủ giấc và tránh stress. Hạn chế rượu bia, thuốc lá để giảm tác động tiêu cực lên tuyến giáp.

6. Theo dõi các dấu hiệu bất thường

Nếu có triệu chứng như sưng cổ, khó nuốt, khàn giọng kéo dài, đau vùng cổ hoặc thay đổi cân nặng bất thường, hãy đi khám ngay. Phát hiện sớm là yếu tố quan trọng giúp tăng khả năng điều trị thành công.

Duy trì lối sống lành mạnh, tránh phóng xạ và hóa chất độc hại, kiểm tra sức khỏe định kỳ có thể giúp giảm nguy cơ ung thư tuyến giáp. Việc chủ động bảo vệ sức khỏe tuyến giáp là điều cần thiết để ngăn ngừa bệnh hiệu quả.

Kết luận

Ung thư tuyến giáp có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ yếu tố di truyền, tiếp xúc phóng xạ đến các bệnh lý tuyến giáp mãn tính và lối sống không lành mạnh. Hiểu rõ về các yếu tố nguy cơ giúp mỗi người có ý thức bảo vệ sức khỏe, thực hiện các biện pháp phòng ngừa và chủ động tầm soát để phát hiện bệnh sớm. Khi được chẩn đoán kịp thời, tiên lượng ung thư tuyến giáp thường rất tốt, giúp người bệnh có cơ hội điều trị thành công và sống khỏe mạnh.