Nguyên nhân ung thư vú: Những yếu tố hàng đầu gây bệnh

Ung thư vú là gì?

Ung thư vú là bệnh lý ác tính phát sinh khi các tế bào trong mô vú phát triển bất thường, mất kiểm soát và có khả năng lan rộng sang các cơ quan khác trong cơ thể. Đây là căn bệnh phổ biến nhất ở phụ nữ trên toàn thế giới và cũng là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do ung thư ở nữ giới.

Dù bệnh có thể xảy ra ở cả nam giới và nữ giới, nhưng tỷ lệ mắc ở phụ nữ cao hơn nhiều. Việc hiểu rõ các nguyên nhân ung thư vú là bước đầu tiên giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe, phát hiện bệnh sớm và tăng cơ hội điều trị thành công.

Nguyên nhân và những yếu tố nguy cơ gây ung thư vú

Ung thư vú là một bệnh lý phức tạp, có thể xảy ra do sự kết hợp của nhiều yếu tố khác nhau. Dù chưa có một nguyên nhân chính xác duy nhất gây ung thư vú, nhưng các nhà khoa học đã xác định rằng căn bệnh này phát sinh do sự đột biến gen trong các tế bào vú. Những đột biến này làm cho các tế bào phát triển mất kiểm soát, không theo cơ chế bình thường và tạo thành khối u ác tính.

Một số yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được như chế độ ăn uống, lối sống, trong khi một số yếu tố khác như di truyền, tuổi tác là không thể kiểm soát. Việc hiểu rõ các yếu tố nguy cơ sẽ giúp bạn có biện pháp phòng tránh hiệu quả hơn.

1. Di truyền và đột biến gen

Di truyền đóng vai trò quan trọng trong nguy cơ mắc ung thư vú. Nếu trong gia đình có người thân như mẹ, chị em gái hoặc con gái từng bị ung thư vú, nguy cơ mắc bệnh của bạn sẽ cao hơn so với người không có tiền sử gia đình mắc bệnh.

Ung thư vú hình thành khi DNA của tế bào vú bị tổn thương hoặc đột biến. Những đột biến này có thể xảy ra ngẫu nhiên hoặc do di truyền. Khi gen bị thay đổi, tế bào mất khả năng kiểm soát sự phân chia, dẫn đến sự hình thành của khối u ác tính.

Một số đột biến gen quan trọng liên quan đến ung thư vú là BRCA1, BRCA2, TP53, PALB2. Đặc biệt là đột biến BRCA1 và BRCA2, có thể làm tăng đáng kể nguy cơ ung thư vú. Theo nghiên cứu, người mang đột biến BRCA1 có thể có nguy cơ mắc ung thư vú lên tới 60 – 80% trong suốt cuộc đời. Xét nghiệm di truyền có thể giúp xác định nguy cơ này để có biện pháp phòng ngừa sớm.

2. Tuổi tác và giới tính

Tuổi tác là một trong những yếu tố nguy cơ quan trọng nhất. Phụ nữ trên 50 tuổi có nguy cơ mắc ung thư vú cao hơn đáng kể so với phụ nữ trẻ. Theo thống kê, khoảng 2/3 trường hợp ung thư vú xảy ra ở phụ nữ từ 55 tuổi trở lên.

Mặc dù nam giới cũng có thể mắc ung thư vú, nhưng tỷ lệ này rất thấp, chỉ chiếm khoảng 1% tổng số ca bệnh, do tuyến vú ở nam giới kém phát triển hơn phụ nữ.

3. Rối loạn nội tiết tố

Nội tiết tố estrogen và progesterone có vai trò quan trọng trong sự phát triển của tuyến vú. Tuy nhiên, nếu sự mất cân bằng hormone diễn ra trong thời gian dài, nguy cơ mắc ung thư vú có thể tăng cao. Một số yếu tố làm thay đổi nồng độ hormone bao gồm:

• Có kinh nguyệt sớm (trước 12 tuổi) hoặc mãn kinh muộn (sau 55 tuổi): Điều này khiến cơ thể tiếp xúc với estrogen trong thời gian dài hơn, làm tăng nguy cơ ung thư vú.
  
• Không sinh con hoặc sinh con muộn (sau 35 tuổi): Phụ nữ không mang thai hoặc có con muộn có nguy cơ mắc ung thư vú cao hơn so với những người sinh con sớm.
  
• Sử dụng liệu pháp hormone thay thế: Việc sử dụng hormone thay thế (estrogen và progesterone) kéo dài để giảm triệu chứng mãn kinh có thể làm tăng nguy cơ ung thư vú.
  

Đọc thêm:

Cảnh báo những dấu hiệu ung thư vú sớm nhất

Biểu Hiện Bệnh Ung Thư Vú: Nhận Biết Sớm Để Điều Trị Hiệu Quả

Bệnh ung thư vú kiêng ăn những gì: Hướng dẫn dinh dưỡng cho người bệnh

4. Chế độ ăn uống và cân nặng

Một số thói quen ăn uống và tình trạng cân nặng có thể làm tăng nguy cơ ung thư vú, bao gồm:

• Thừa cân, béo phì: Sau mãn kinh, mỡ thừa trong cơ thể sản sinh nhiều estrogen hơn, làm tăng nguy cơ phát triển ung thư vú.
  
• Ăn thực phẩm chế biến sẵn, nhiều dầu mỡ và đường: Thực phẩm có chất béo bão hòa, đường tinh luyện có thể kích thích quá trình viêm trong cơ thể, làm tăng nguy cơ ung thư.
  
• Tiêu thụ rượu bia thường xuyên: Theo nghiên cứu, phụ nữ uống 2 – 3 ly rượu mỗi ngày có nguy cơ ung thư vú cao hơn 20% so với những người không uống rượu.
  

5. Lối sống và tác động từ môi trường

Những yếu tố môi trường và thói quen sinh hoạt hàng ngày cũng ảnh hưởng đến nguy cơ mắc bệnh:

• Hút thuốc lá và tiếp xúc với khói thuốc: Thuốc lá chứa nhiều chất gây ung thư, có thể làm tăng nguy cơ ung thư vú, đặc biệt là ở phụ nữ trẻ chưa sinh con.
  
• Tiếp xúc với hóa chất độc hại: Một số hóa chất có trong mỹ phẩm, thuốc trừ sâu, nhựa dẻo, có thể chứa estrogen tổng hợp, làm tăng nguy cơ ung thư.
  
• Bức xạ ion hóa: Những người từng xạ trị vùng ngực để điều trị bệnh khác (như ung thư hạch Hodgkin) có nguy cơ mắc ung thư vú cao hơn sau này.
  

6. Vai trò của việc cho con bú

Các nghiên cứu cho thấy phụ nữ nuôi con bằng sữa mẹ trong ít nhất 6 tháng có nguy cơ mắc ung thư vú thấp hơn. Việc cho con bú giúp giảm nồng độ estrogen trong cơ thể, đồng thời giúp các tế bào vú phát triển theo hướng ít bị tổn thương hơn.

Làm thế nào để giảm nguy cơ ung thư vú?

Ung thư vú là căn bệnh phổ biến ở phụ nữ, nhưng nhiều yếu tố nguy cơ có thể kiểm soát được. Việc duy trì lối sống lành mạnh, kết hợp với các biện pháp phòng ngừa khoa học, có thể giúp giảm đáng kể khả năng mắc bệnh.

1. Kiểm soát cân nặng hợp lý

Cân nặng ảnh hưởng đến mức độ estrogen – hormone có liên quan đến sự phát triển ung thư vú. Phụ nữ thừa cân sau mãn kinh có nguy cơ mắc bệnh cao hơn, do đó nên duy trì chỉ số BMI hợp lý thông qua chế độ ăn uống và tập luyện.

2. Ăn uống lành mạnh

Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc giảm nguy cơ ung thư vú:

• Tăng cường rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu chất chống oxy hóa để bảo vệ tế bào.
• Bổ sung omega-3 từ cá hồi, quả óc chó giúp chống viêm.
• Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, nhiều đường, đồ chiên rán vì chúng có thể làm tăng nguy cơ viêm và rối loạn nội tiết tố.

3. Duy trì thói quen vận động

Hoạt động thể chất ít nhất 150 phút/tuần giúp kiểm soát cân nặng, giảm estrogen và tăng cường miễn dịch, từ đó làm giảm nguy cơ ung thư vú.

4. Hạn chế rượu bia, bỏ thuốc lá

Rượu làm tăng mức estrogen, trong khi thuốc lá chứa nhiều chất gây ung thư. Hạn chế rượu và từ bỏ hút thuốc không chỉ giảm nguy cơ ung thư vú mà còn bảo vệ sức khỏe tim mạch, hô hấp.

5. Cho con bú nếu có thể

Phụ nữ cho con bú ít nhất 6 tháng có nguy cơ ung thư vú thấp hơn. Việc này giúp cân bằng nội tiết tố và bảo vệ mô vú khỏi các biến đổi bất thường.

6. Thận trọng với liệu pháp hormone thay thế

Liệu pháp hormone kéo dài có thể làm tăng nguy cơ ung thư vú. Nếu cần sử dụng, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để tìm giải pháp an toàn hơn, dùng với liều thấp và thời gian ngắn.

7. Tầm soát và kiểm tra định kỳ

Tầm soát giúp phát hiện sớm ung thư vú khi cơ hội chữa khỏi còn cao. Phụ nữ trên 40 tuổi nên chụp nhũ ảnh định kỳ, đặc biệt nếu có yếu tố nguy cơ cao. Ngoài ra, hãy tự khám vú hàng tháng để phát hiện bất thường kịp thời.

Kết luận

Ung thư vú là một bệnh lý phức tạp với nhiều yếu tố nguy cơ khác nhau. Mặc dù không thể loại bỏ hoàn toàn nguy cơ mắc bệnh, nhưng việc hiểu rõ nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ sẽ giúp bạn chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả hơn. Hãy duy trì một lối sống lành mạnh, thường xuyên kiểm tra sức khỏe để phát hiện sớm và bảo vệ bản thân trước căn bệnh nguy hiểm này.