Nguyên nhân ung thư gan: Tìm hiểu các yếu tố gây bệnh và cách phòng ngừa

Ung thư gan là một trong những loại ung thư nguy hiểm, có tỷ lệ tử vong cao và là vấn đề sức khỏe nan giải ở Việt Nam. Bệnh ung thư gan xảy ra khi các tế bào trong gan tăng sinh không kiểm soát, hình thành khối u ác tính và làm suy giảm chức năng của gan. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu nguyên nhân ung thư gan qua các yếu tố chủ yếu, từ những bệnh lý gan mãn tính cho đến các tác nhân môi trường, giúp bạn có cái nhìn toàn diện và chủ động phòng tránh căn bệnh này.

1. Tổng quan về ung thư gan

Ung thư gan có thể được chia thành hai loại chính:

• Ung thư gan nguyên phát: Bệnh phát sinh từ chính tế bào gan hoặc các tế bào lân cận trong gan. Các dạng phổ biến bao gồm ung thư tế bào gan (HCC), ung thư hỗn hợp (Cholangiocarcinoma) và ung thư gan xơ dẹt.
• Ung thư gan di căn: Khối u phát triển tại các cơ quan khác như ruột non, dạ dày, đại tràng, tụy hay phổi và sau đó di căn vào gan.

Dù là ung thư gan nguyên phát hay di căn, nguyên nhân gây ra bệnh đều đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng phòng ngừa và điều trị.

2. Các nguyên nhân gây ung thư gan

2.1. Xơ gan và viêm gan mãn tính

Xơ gan là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư gan, chiếm tới 80% trường hợp mắc bệnh. Một số nguyên nhân liên quan đến xơ gan gồm:

• Nhiễm virus viêm gan B (HBV) và C (HCV): Hai loại virus này gây ra viêm gan mãn tính, dẫn đến xơ gan sau 20 – 40 năm. Dù chưa bị xơ gan, một số bệnh nhân nhiễm HBV hoặc HCV cũng có thể phát triển ung thư gan.
• Xơ gan do rượu bia: Sử dụng rượu bia quá mức trong thời gian dài gây tổn thương tế bào gan, dẫn đến xơ gan và tăng nguy cơ ung thư gan.

2.2. Tiếp xúc với chất gây độc

• Aflatoxin: Là độc tố sinh ra bởi nấm mốc trên các loại thực phẩm như đỗ, lạc bị mốc. Aflatoxin gây tổn thương DNA trong tế bào gan và là một trong những yếu tố nguy cơ lớn đối với ung thư gan.
• Các chất độc hại khác: Tiếp xúc với các hóa chất độc hại, kim loại nặng, và phóng xạ cũng góp phần làm tăng nguy cơ ung thư gan.

2.3. Sử dụng thuốc tránh thai kéo dài

Việc sử dụng thuốc tránh thai trong thời gian dài có thể kích thích sự phát triển của u tuyến trong gan (adenoma), từ đó tạo điều kiện cho bệnh lý tiến triển thành ung thư biểu mô tế bào gan.

2.4. Béo phì và hội chứng chuyển hóa

Béo phì và hội chứng chuyển hóa là những yếu tố nguy cơ ngày càng được chú ý trong bối cảnh bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) gia tăng.

• Gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD): Tình trạng tích tụ chất béo trong gan, dẫn đến viêm và xơ gan, từ đó làm tăng nguy cơ ung thư gan.
• Hội chứng chuyển hóa: Gồm các vấn đề về đường huyết, mỡ máu cao và tăng huyết áp, tất cả đều có thể góp phần làm tổn thương gan và kích thích sự phát triển của tế bào ung thư.

2.5. Yếu tố di truyền và tiền sử gia đình

Mặc dù phần lớn các ca ung thư gan do các tác nhân bên ngoài gây ra, nhưng yếu tố di truyền cũng đóng một vai trò quan trọng. Những người có tiền sử gia đình mắc ung thư gan, đặc biệt là khi kết hợp với các yếu tố nguy cơ khác như nhiễm virus viêm gan, có nguy cơ cao hơn. Các đột biến gen liên quan đến quá trình sửa chữa DNA và các đường dẫn tín hiệu trong tế bào cũng có thể góp phần vào sự phát triển của ung thư gan.

3. Các yếu tố nguy cơ và cách phòng ngừa

Việc nhận thức rõ ràng về nguyên nhân ung thư gan sẽ giúp bạn chủ động trong việc phòng ngừa bệnh. Dưới đây là một số biện pháp hữu ích:

• Tiêm phòng viêm gan B: Giúp giảm thiểu nguy cơ nhiễm virus HBV và phòng tránh biến chứng dẫn đến ung thư gan.
• Hạn chế sử dụng rượu bia: Giảm thiểu tổn thương gan do rượu, bảo vệ tế bào gan không bị xơ hóa.
• Lưu trữ và tiêu thụ thực phẩm đúng cách: Tránh sử dụng các sản phẩm như đỗ, lạc bị mốc để hạn chế tiếp xúc với aflatoxin.
• Duy trì lối sống lành mạnh: Giữ cân nặng hợp lý, tập thể dục thường xuyên và có chế độ ăn uống giàu rau xanh, trái cây giúp kiểm soát các yếu tố hội chứng chuyển hóa.
• Tầm soát sức khỏe định kỳ: Đối với những người có nguy cơ cao, đặc biệt là những người nhiễm virus viêm gan hoặc có tiền sử gia đình mắc ung thư gan, việc kiểm tra sức khỏe định kỳ sẽ giúp phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường.

4. Kết luận

Nguyên nhân ung thư gan là một chủ đề phức tạp, bao gồm nhiều yếu tố từ viêm gan mãn tính, xơ gan, tiếp xúc với chất độc hại, sử dụng thuốc tránh thai kéo dài, béo phì và yếu tố di truyền. Hiểu rõ những nguyên nhân này không chỉ giúp bạn có những biện pháp phòng ngừa hiệu quả mà còn tạo điều kiện cho việc chẩn đoán và điều trị sớm, nâng cao cơ hội sống cho người mắc bệnh.

Hãy luôn chú trọng đến việc duy trì một lối sống lành mạnh, thực hiện tầm soát sức khỏe định kỳ và áp dụng các biện pháp phòng ngừa phù hợp để bảo vệ gan của bạn và giảm nguy cơ mắc bệnh. Nhận thức đúng đắn về ung thư gan sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe của bản thân và người thân.